FASIL 88 – Hava taşıtları, uzay taşıtları ve bunların aksam ve parçaları
FASIL 88
HAVA TAŞITLARI, UZAY TAŞITLARI VE BUNLARIN AKSAM VE PARÇALARI
Altpozisyon Notu:
1.- 8802.11 ila 8802.40 altpozisyonlarındaki “boş haldeki ağırlık tabirinden, personelin, yakıtın ve sabit halde bulunanlar dışındaki diğer teçhizatın ağırlığı dışında kalan normal uçuş düzenindeki cihazların ağırlığı anlaşılır.
GENEL AÇIKLAMALAR
Bu Fasıl balonları, hava gemilerini ve motorsuz uçakları (planörler) (88.01 pozisyonu) diğer uçakları, uzay araçlarını (uyduları da dahil) ve uzay araçlarını fırlatan araçları (88.02 pozisyonu), bazı paraşüt ve benzeri araçları (88.04 pozisyonu) uçak indirme tertibatı, durdurma tertibatı ve yerde uçuş eğitimi yapmaya mahsus cihazları (88.05 pozisyonu) kapsar. XVII. Bölümün Not hükümleri saklı kalmak kaydıyla (bu Bölümün Genel Açıklama Notuna bakınız) bu pozisyona, bu araçların aksam ve parçaları da dahildir.
Tamamlanmamış veya mamul hale getirilmemiş uçaklar (motorlarla donatılmamış, iç teçhizatı olmayan uçaklar gibi) tamamlanmış özelliklerine sahip olmak şartıyla eksiksiz uçaklar gibi sınıflandırılırlar.
88.01 – BALONLAR VE HAVA GEMİLERİ, PLANÖRLER, DELTA KANATLI PLANÖRLER VE MOTORSUZ DİĞER HAVA TAŞITLARI
(I) BALONLAR VE HAVA GEMİLERİ
Bu grup, çeşitli kullanım alanları olan (askeri, sportif, bilimsel, reklam vb.) havadan daha hafif uçakları içine alır. Bunlar, serbest ya da bağımlı balonları (bir kabloyla yere bağlanmış) motorla işleyen hava gemilerini içine alır.
Bu grup, havacılıkta ya da meteorolojide kullanılan aşağıda belirtilen tipteki balonları da içine alır:
(1) Sinyal balonları: Bunlar, radyo verici cihazlarını yükseğe taşımak için kullanılırlar. Ağırlıkları 4.500 gram olabilir. Fakat normal ağırlıkları 350 ve 1,500 gram arasında değişir.
(2) Pilot balonları: Bunlar, rüzgarın yön ve hızını tayin için kullanılır. Normal ağırlıkları 50 ila 100 gram arasında değişir.
(3) İrtifa balonları: Bunlar, yukarıdaki (1) ve (2) numaralı balonlardan daha küçüktür ve normal ağırlıkları 4 ila 30 gram arasında değişir. Bulut yüksekliğini anlamak için kullanılır.
Meteorolojide kullanılan balonlar ekseriya çok ince şişirmeye son derece elverişli vasıftaki kauçuktan yapılmaktadır. Çocuklar için oyuncak balonlar, bu pozisyon haricindedir (95.03 pozisyonu). Bunlar, aşağı kalitede kauçuktan yapılmaları, şişirme emziklerinin daha kısa boyda olmaları ve üzerinde reklam, veya dekoratif baskılar bulunması nedeniyle ayırt edilebilirler.
(II) PLANÖRLER VE DELTA KANATLI PLANÖRLER
Planörler, atmosfer akımı kullanarak havada kalan, havadan daha ağır hava aracıdır. Bununla beraber, motorla donatılmış veya motorla donatılmak için dizayn edilmiş olan planörler (88.02 pozisyonunda) yer alır.
Tek kişiyle yönetilen kanatlı planörler manevralar yapmak için üçgen kanatlardan oluşan, koşum takımına bağlanan bir yada iki kişiyle yönetilirler. Bu kanatlar genellikle boru şeklinde metalden oluşan bir yapı üzerine gerilen (genellikle kumaş) maddeden ve yatay kumanda çubuğundan oluşurlar Kanatlı planörlerin diğer çeşitleri başka şekillerde olabilir, fakat yapıları ve aerodinamik hareketleri içerisinde delta kanatlara benzer.
(III) DİĞER MOTORSUZ HAVA TAŞITLARI
Bu grup mekanik itici kuvveti olmayan, havadan daha ağır hava aracı olan uçurtmaları içine alır. Bağımlı balonlar gibi aynı yolla bir iple yere bağlanır ve örneğin meteorolojik cihazları taşımak için kullanılabilir.
Çocuk oyuncağı olarak düzenlenen uçurtmalar burada yer almaz. (95.03 pozisyonu)
Doğru ölçülerde yapılan ya da yapılmayan örneğin dekorasyon için kullanılan modeller (örn; 44.20 veya 83.06 pozisyonu), yalnız gösteri amaçlı (90.23 pozisyonu) ya da eğlence amaçlı model ya da oyuncaklar (95.03 pozisyonu) bu pozisyon haricindedir.
88.02 – DİĞER HAVA TAŞITLARI (HELİKOPTERLER, UÇAKLAR GİBİ), UZAY ARAÇLARI (UYDULAR DAHİL), UZAY ARAÇLARINI FIRLATICI ARAÇLAR VE YÖRÜNGE-ALTI ARAÇLARI
– Helikopterler
8802.11 — Boş haldeki ağırlıkları 2000 kg’ı geçmeyenler
8802.12 — Boş haldeki ağırlıkları 2000 kg’ı geçenler
8802.20 – Uçaklar ve diğer hava taşıtları (boş haldeki ağırlıkları 2000 kg’ı geçmeyenler)
8802.30 – Uçaklar ve diğer hava taşıtları (boş haldeki ağırlıkları 2000 kg’ı geçen fakat 15000 kg’ı geçmeyenler)
8802.40 – Uçaklar ve diğer hava taşıtları (boş haldeki ağırlıkları 15000 kg’ı geçenler)
8802.60 – Uzay araçları (uydular dahil) ve uzay araçlarını fırlatıcı araçlar ve yörünge-altı araçları
Bu pozisyon aşağıdakileri kapsar:
(1) Havadan daha ağır olan motorlu hava araçları. Bu grup uçakları, (arazi uçaklarını, deniz uçaklarını, hem suya hem karaya inen uçakları) hızlı otomatik uçakları (dikey bir dingil üzerine bir ya da daha fazla dönen pervaneyle donatılmış) ve helikopterleri (motorla çalışan bir ya da daha fazla pervaneyle donatılmış) kapsar.
Böyle hava taşıtları askeri amaçlar, insan ve malzeme taşımak, eğitim faaliyetleri, hava fotoğrafları, tarımsal işler, kurtarma işleri, yangınla mücadele, meteorolojik ya da diğer bilimsel amaçlar için kullanılabilir.
Yerden ya da diğer bir hava taşıtından kontrollü radyo-rehberli hava taşıtları kullanım açısından bu pozisyona dahil edilmiştir, çünkü kara nakil vasıtası olarak da kullanılabilmesi için özel imal edilmiştir.
(2) Atmosferin dışına yolculuk yapabilen uzay araçları (telekominikasyon ya da meteorolojik uydular gibi)
(3) Uzay aracını fırlatıcı araçlar; uzayın yörüngesine uydu yerleştirmek için uydu fırlatan araçlar ve uzay aracını fırlatanlar. Bu araçlar, fırlatış uçuşu sonunda 7000 m/s den fazla son sürati yüküne vermektedir.
(4) Noksan Yörüngeli Fırlatıcı Araçlar; Bunlar, parabolik yörünge takip eder ve genellikle, dünyanın atmosferi dışında yükü geri alabilme şeklinde olsun veya olmasın bilim ve diğer teknik amaçlar için alet taşırlar. Yüklerin salıverildiği durumlarda bu araçlar uçuş sonunda azami hızı 7,000 m/s.’den fazla olan sürati yüküne vermemektedir. Yükler çoğunlukla dünya yüzeyine eski durumuna gelmek için paraşütle geri döndürülür.
Askeri fırlatma araçları veya balistik güdümlü mermilerin yüklerini azami hızı 7,000 m/s ‘den fazla olmayan sürati yüküne vererek doruğa ulaştıktan sonra geri dönenler bu pozisyon haricindedir (93.06 pozisyonu). Bunlar savaş gereçlerini atarlar, örneğin patlayıcı maddeler, bombalar, kimyevi maddeler ve parabolik bir yörünge takip ettikten sonra hedefin üzerine yükünü çarpmaya sebep olurlar.
Aşağıdakiler bu pozisyona haricindedir:
- Doğru ölçülerde yapılan ya da yapılmayan, örneğin dekorasyonlar için kullanılan modeller (örn; 20 veya 83.06 pozisyonu) ya da yalnız gösteri amaçlı modeller (90.23 pozisyonu).
- Eğlence amaçlı model ya da oyuncaklar (03 pozisyonu).
88.03 – 88.01 VEYA 88.02 POZİSYONLARINDAKİ HAVA TAŞITLARININ AKSAM VE PARÇALARI
8803.10 – Pervaneler ve rotorlar ve bunların aksam ve parçaları
8803.20 – İniş takımları ve bunların aksam ve parçaları
8803.30 – Uçak veya helikopterlerin diğer aksam ve parçaları
8803.90 – Diğerleri
88.01 veya 88.02 pozisyonda belirtilen malzemelerin parçalarını da içine alan bu pozisyon aşağıdaki iki şartı da sağlar:
(i) Yalnız ve özellikle böyle maddelerle kullanılmasının uygun olduğu belirlenmelidir
ve (ii) XVII. Bölüm Açıklama Notlarında hariç tutulmamış olmalıdır (ilgili Genel Açıklama Notuna bakınız).
Bu pozisyona aşağıdaki aksam ve parçalar dahildir:
(I) Balon ve hava gemilerinin parçaları:
(1) Motoru örten kısımlar ve sepetler
(2) Sert çerçeveler (dilim ve pano halinde) ve aksamı.
(3) Çember taşıyıcılar.
(4) Balonetler (kompresör vazifesini gören baloncuklar).
(5) Sert bedenler ve bunların parçaları.
(6) Dümen ve dengeleyiciler.
(7) Hava gemilerinin pervaneleri.
(II) Uçak parçaları (Planörler, uçurtmalar dahil) Örneğin;
- Uçak gövde ve tekneleri, gövde ve tekne bölümleri, harici ve dahili parçalar (Radar tertibatı üzerindeki koruyucular, anten kaportaları koni şeklindeki uçak kuyrukları, kaplamalar, duvarlar, yük bölmeleri, döşemeler, çerçeveler, kapılar, emniyet paraşütleri, pencereler vb.)
(2) Kanatlar ve onu meydana getiren parçalar (Uçak kanadı ana kirişleri, kaburgalar, organlar).
(3) Kontrol yüzeyi hareketli veya hareketsiz kısımlar (dümenler, slatlar, serv şeritler, sökülüp takılabilen bölümler, irtifa dümeni).
(4) Uçak motor yerleri, uçak motor kapakları, uçak kanadı altında yakıt ve makina yerleştirmek için çıkıntılı bölmeler.
(5) Tekerlekler (lastikli ya da lastiksiz) iniş ayakları ve geri çekip, alma teçhizatına sahip (fren ve fren parçaları da dahil) iniş takımları.
(6) Su üzerinde yüzen deniz uçakları.
(7) Uçak pervaneleri, helikopter pervaneleri, pervane kanatları ve kanat ağzı pervaneler için yükselme kontrol mekanizmaları.
(8) Kontrol manivelaları (kontrol kolları, dümen kolları ve diğer manivela araçları).
(9) Yedek yakıt tanklarını da içeren yakıt tankları.
88.04 – PARAŞÜTLER (SEVKEDİLEBİLİR PARAŞÜTLER VE PARAGLİDERLER DAHİL) VE ROTOŞÜTLER, BUNLARIN AKSAM, PARÇA VE AKSESUARI
Bu pozisyon, insan, askeri teçhizat ve malzemeleri, meteorolojik aletler, işaretler vb. için kullanılan paraşütleri içerir. Bazı tipleri jet motorlu uçakları yavaşlatmak için kuyruk paraşütleri olarak kullanılır. Kullanılış yerlerine göre değişik ölçülerde, ipekli kumaştan, lif maddelerinden, ketenden, pamuktan, kağıttan vb. yapılmış olabilir.
Paraşütçülerin kullandıkları mutat paraşütlerin üst kısmında genellikle kılavuz paraşüt denilen (pilot chute) küçük bir paraşüt bulunmakta, kumanda ipi denilen bir ipin paraşütçü tarafından çekilmesiyle açılmakta bu da ana paraşütün açılmasını sağlamaktadır. Ana paraşüte muayyen miktarda askı ipleri tutturulmuş olup, bunların aşağı sarkan uçları iki veya daha fazla demet halinde toplanarak paraşütçünün vücuduna geçirilen koşum takımına bağlanmıştır. Koşum takımları kolonlu ve kayışlı olup, yaylı kanca ve tokalarla donatılmıştır. Paraşütler, kılavuz paraşütler ve kumanda ipi tüm olarak bir çanta içinde düzgün olarak yerleştirilmiş olup, kullanma anında bu çanta kumanda ipinin çekilmesiyle açılmaktadır.
Bu pozisyon, aynı zamanda kişinin dağların yamaçları veya zirvesinden kendisini bırakmak amacıyla yapılmış katlanabilen paraşüt veya kanatlar, hava akımlarında kendine yön vermek için kablolar ve paraşüt kemerinden oluşan yamaç paraşütlerini de kapsar.
Bununla birlikte, paraşütlere benzerliklerine rağmen aerodinamik hareketler sağlamaz, belli koşullarda ve hava akımı izin verdikçe yamaç paraşütleri yükselen bir yol izleyebilirler.
Bu pozisyon, meteorolojide radyo dalgaları ile kumanda edilen iniş roketlerini kontrol etmek için kullanılan eksen üzerinde dönen kanat ünitesine sahip tipteki rotoşütleri de kapsar.
Ayrıca bu pozisyon, paraşütlerin aksam, parça ve teferruatı örneğin paraşüt çantası (torbası) koşum takımları, paraşütün açılmasını sağlayan mekanik yay tertibatlı sistem ve rotoşütlerin aksam, parça ve teferruatı.
88.05 – HAVA TAŞITLARINI FIRLATMA CİHAZ VE TERTİBATI VE HAVA TAŞITLARININ İNİŞ CİHAZ VE TERTİBATI VE BENZERİ CİHAZ VE TERTİBAT, YERDE UÇUŞ EĞİTİMİ YAPMAYA MAHSUS CİHAZLAR, BUNLARIN AKSAM VE PARÇALARI
8805.10 – Hava taşıtlarını fırlatma cihaz ve tertibatı ve bunların aksam ve parçaları, hava taşıtlarının iniş cihaz ve tertibatı ve bunların aksam ve parçaları
– Yerde uçuş eğitimi yapmaya mahsus cihazlar ve bunların aksam ve parçaları
8805.21 — Hava muharabe simulatörü ve bunların aksam ve parçaları
8805.29 — Diğerleri
Bu pozisyon, tamamen farklı üç çeşit cihaz ve tertibatını kapsar. Yani;
(A) Hava taşıtlarını fırlatma cihaz ve tertibatı.
Genellikle gemilerin bordasında kullanılan ve uçakların ilk hareketini sağlayan madeni rampadan oluşmuştur. Kalkış için gerekli olan itme ve hareket ettirme kuvveti uçakların altında bulunan ve bir şaryo veya pistondan oluşan rampanın üzerine tazyikle havanın, buharın, bir fişeğin patlatılmasının tesiri ile sağlanır.
Aşağıda yazılı olanlar bu pozisyon haricindedir:
(a) Planörlerin havalandırılması için kullanılan motorlu vinç teçhizatı (84.25 pozisyonu).
(b) Roket fırlatma rampaları ve havalanma süresince rehberlik eden roket kuleleri, kendi gücüyle kalkan roketler (84.79 pozisyonu).
(B) Hava taşıtlarının iniş cihaz veya benzeri tertibat.
Bazı hava limanlarında, hangarlarda uçak gemilerinde kullanılan bu teçhizat iniş anındaki uçağın hızını azaltmaya, duracak olan uçağın ihtiyaç duyduğu durma mesafesini kısaltmaya yarar.
Bu pozisyon, emniyet araçları(örn; ara ağlar) gibi diğer cihazları kapsamaz.
(C) Yerde uçuş eğitimi yapmaya mahsus cihazlar.
Pilot eğitimi için kullanılan bu araçlar şunları içine alır:
(1) Elektronik fonksiyonlu uçuş simulatörleri. Uçuş şartlarını elektronik aletlerle kontrol ederek uçuş şartlarını bildirir. Hava muharebe simulatörleri, uçuş sırasındaki hava muharebe koşullarını gerçek hayattaki gibi göstererek pilotları eğitmeye mahsus elekronik veya mekanik sistemleri ifade eder.
Motorlu taşıt şasisi veya römorkuna monte edilmişse bu tür araçlar 87.05 veya 87.16 pozisyonlarda sırasıyla sınıflandırılmışlardır (fakat 87.16 pozisyonunun Açıklama Notuna bakınız).
(2) Normal uçuşlarda istenilen bütün manevraları yapabilen pilot kabini olarak teçhiz edilmiş ve bir mesnet üzerine konulmuş dönebilen küçük bir kabinden oluşan “link trainer” olarak bilenen alet.
AKSAM VE PARÇALAR
Yukarıda belirtilen maddelerin aksam ve parçalarını da içine alan bu pozisyon aşağıdaki iki şartı da gerektirmektedir:
(i) Yalnız ve özellikle bu gibi eşyalar ile kullanılmasının uygun olduğu açıkca belli olmalıdır ve
ve (ii) XVII. Bölümün Açıklama Not hükümleri ile hariç tutulmamalıdırlar (ilgili Genel Açıklama Notuna bakınız).
Başlıca rolü, insanın zor uçuş şartları altında (yüksek sürat, oksijen yetmezliği vb.) gösterdiği reaksiyonların kaydından ibaret bulunan türden olan bu cihazlar bu pozisyon haricindedir. Bu gibi cihazlar (örn; ses duvarını aşan süratte uçuş şartlarını taklit maksadıyla rotatif bir kol üzerinde tespit edilmiş hücreler gibi) psikoteknik grubuna dahil refleks testi cihazlarından olmakta ve 90.19 pozisyonunda yer almaktadır.
Diğer yandan pilotların uçuş eğitimine mahsus olmayıp da havacıların genel eğitimine mahsus çeşitten olan teçhizat (örn; jireskopların büyük boydaki modelleri gibi) da bu pozisyon haricinde kalır (90.23 pozisyonu).