FASIL 50 – İpek

FASIL 50

İPEK

GENEL AÇIKLAMALAR
Bu Fasıla ait açıklama notlarının incelenmesinde XI nci Bölüme ait Genel Açıklama Notlarında belirtilen hususların dikkate alınması gerekir.
Bu Fasıl anlamında “ipek” tabiri, sadece Bombyx mori denilen ve dut yaprağı ile beslenen ipek böceğinin salgısı olan lifli maddeyi değil, aynı zamanda benzeri böceklerin (Bombyx textor gibi) salgılarından meydana gelen yabani ipek olarak bilinen ürünleri de kapsar. Tırtılların nadiren evcilleştirilebilmeleri nedeniyle yabani ipek denilen bu nevi ürünler arasında en önemlisi meşe üzerinde beslenen bir nevi ipek böceğinin salgısından elde edilen tussa ipeğidir. Örümcek ipeği ile deniz veya “byssus” ipeği (Pinna cinsi bazı kabuklu hayvanların kayaya tutunduğu lifli salgı) de bu pozisyonda yer alır.
Genel olarak, bu Fasıl ipek ile birlikte ipek olarak sınıflandırılan karışım halindeki dokuma maddelerinin ham madde halinden dokunmuş mensucat haline gelinceye kadar geçirdiği çeşitli imalat işlemlerinden elde edilen ürünleri de içine alır. Bunun yanında ipek böceği guddesi de bu pozisyona dahildir.
50.01 –     ÇEKİLMEYE ELVERİŞLİ İPEK BÖCEĞİ KOZALARI
Bu pozisyon, sadece 50.02 pozisyonunda yer alan ham ipeği meydana getirmek üzere çekilmeye elverişli olan kozaları içine alır. Çekilmeye elverişli olmayan kozalar bu pozisyon haricindedir (50.03 pozisyonu).
İpek böceği kozaları genellikle beyazımsı veya sarımsı, bazen de yeşilimsi renktedir.
50.02 –     HAM İPEK (BÜKÜLMEMİŞ)
Ham ipek, ipek kozalarındaki filamentlerin çekilmesi suretiyle elde edilir. Uygulamada, kozaları oluşturan filamentlerin çok ince olmaları nedeniyle ham ipek (grége) çekim işlemi esnasında çok sayıda filamentin (genellikle 4 ila 20) bir araya getirilmesi suretiyle elde edilir. Bu filamentler zamkla (sericin) kaplı oldukları halde çekildikleri için birbirine yapışırlar. Ham ipek filamentleri, çekme işlemi esnasında fazlalık nemin akmasını sağlayacak ve münferit filamentlerdeki zayıf yerleri telafi edecek, kesik ve hatta tekstüre özellik veren şekilde birbirleri üzerine dolanırlar, bu işlem çoklukla filamentlerin belirli bir büküm kazanmasını sağlar. Ancak ham ipeği teşkil eden tellerin bu şekilde birbirine dolanması çok zayıf olduğundan bunu 50.04 pozisyonunda yer alan tek kat ipek ipliği ile karıştırmamak gerekir.
Ham ipek, genellikle beyazımsı ve sarımsı bazen de yeşilimsi renktedir. Zamkı (sericin) alınmış (örneğin yapışkanlığı sıcak sabunlu su ile, sulandırılmış alkalilerle, vb. ile giderilmiş) veya boyanmış olan ham ipek de bükülmemiş olmak şartıyla yine bu pozisyonda yer alır. Ham ipek genellikle koni şeklindeki bobinlere yerleştirilir veya uzun çileler halinde hazırlanır ve çileler gevşek bir düğümle bağlanır.
Bükülmüş ipek bu pozisyon haricindedir (50.04 pozisyonu).
50.03 –     İPEK DÖKÜNTÜLERİ (ÇEKİLMEYE ELVERİŞLİ OLMAYAN KOZALAR, İPLİK DÖKÜNTÜLERİ VE DİTME SURETİYLE ELDE EDİLEN DÖKÜNTÜLER DAHİL).
Bu pozisyon, her nevi ipek döküntülerinin işlenmemiş yani ham halde olanlarıyla iplik haline getirilmeden önceki işleme safhalarının bir veya birkaçını geçirmiş olanlarını içine alır:
(A)  Ham maddeden elde edilen döküntüler, yani:
(1)   Çekilmeye elverişli olmayan kozalar: Bizzat ipek böceği tarafından veya diğer parazitler tarafından hasara uğratılmış veya başka şekilde yırtılmış, delinmiş veya zedelenmiş ve dolayısıyla yer yer filamentleri kopmuş olan kozalar; filamentlerin henüz kopmamış olmakla birlikte, çekilmeleri sırasında kopacak derecede yıpranmış kozalar; fazlasıyla kirli ve lekeli kozalar (krizalitleri içinde olsun olmasın), vb.
(2)   Koza pamuğu (blazes). Bunlar gevşek ve birbirine dolaşık şekildeki ipek filamentlerinden oluşmuş ipek ağ örgüleri olup ipek böceği kozasını dallara bunlarla tutturur. Genellikle bu tellerin arasında yaprak veya dal kırıntıları bulunur.
(B)  Çekilme işlemi sırasında elde edilen döküntüler. Bu nevi döküntüler arasında özellikle aşağıdakiler belirtilebilir:
(1)   Kamçıbaşı (Frisons veya floss silk). Kamçıbaşı tabiri, ipek böceği kozalarının kabuğunu teşkil eden kaba ipek telleri için kullanılır. Bunlar, ilk olarak küçük fırça veya süpürgeler aracılığıyla kozaların üzerinden toplanarak kesilir ve bu suretle kozaların çekilmeye elverişli olan parçalarından ayrılması sağlanır. Kamçıbaşı ipekleri, satışa, dolaşık tellerden oluşmuş yumaklar veya demetler halinde sunulur.
(2)   “Bassinés” tabir olunan kusurlu kozalar. Bunlar, çekilme sırasında kusurlu görülüp ayrılan kozalardır.
(3)   Koza dipleri “pelettes veya telettes“. Bunlar kozaların iç kısmında oluşan iplik telinin çekilmeye elverişli olmayan iç kısımları olup içinde ipek böceği kurdu (krizalit) bulunmaktadır. Bunların ılık suda ıslatılarak içinden krizaliti çıkarılan ve daha sonra kurutulanlarına “pelades” denilmektedir.
(C)  Kopuk veya düğümlü iplikler veya dolaşık kütleler halinde ipek ipliği veya lifleri. Bunlar çekilme, bükme veya dokuma sırasında elde edilen döküntülerdir.
(D)  Zamkı (Sericin) giderme işleminden ve tarama ile elde edilen ipek döküntülerinden yapılan ürünler. (Bazı ülkelerde “şap ipeği” olarak bilinir).
Bu safhadaki ipek döküntüleri, az çok paralel liflerden tabakalar veya sargı biçimindedir; fakat ileriki işlemlere tabi tutulduklarında dar şeritler veya kıtık veya ipe dönüşürler (şeritler veya fitiller). Henüz bükme işlemi görmemiş olan bu şekildeki ipek döküntüleri bu pozisyonda kalır. Bunların takriben tek kat ipliklerin kalınlığında çekilmiş ve genellikle hafif bir şekilde bükülmüş olanları da bu pozisyona dahil olup bunlar 50.05 pozisyonundaki ipliklerle karıştırılmamalıdır.
(E)  Buret ipeği.
Bu ipek türü yukarıda (D)’de anlatılan döküntülerin taranması sırasında elde edilen bir artık olup ipek döküntülerinden ipliklerden daha düşük kalitededir. Yeniden tarama işlemine tabi tutulamayacak derecede kısa liflidir. Bununla beraber karde edilebilir ve eğirme işlemine hazırlık teşkil eden diğer işlemlere tabi tutulabilir. Bütün bu işlemlere tabi tutulmuş olan buret ipeği henüz bükülmemiş olmak şartıyla, bu pozisyonda yer alır.
(F) Tarama döküntüleri (taramalar)
Bunlar, buret ipeğinin karde edilmesinden arta kalan çok kısa lifli döküntülerdir.
(G) Ditme suretiyle elde edilen döküntüler.
Bunlar, ipekten mamul eşyadan veya mensucattan paçavraların veya diğer kırpıntı ve döküntülerin bunları oluşturan lifler şeklinde yırtılmasıyla elde edilir.
Aşağıda yazılı olanlar bu pozisyona dahil değildir:

• Vatkalar (05 veya 56.01 pozisyonu).
• İpek kırpıntı, toz ve tarazları (01 pozisyonu)
• İpek paçavraları (Fasıl 63).
  

50.04 –     İPEK İPLİĞİ (İPEK DÖKÜNTÜLERİNDEN ELDE EDİLEN İPLİKLER HARİÇ) (PERAKENDE SATILACAK HALE GETİRİLMEMİŞ)
Bu pozisyon, örneğin 50.02 pozisyonunda yer alan ham ipeğin bir veya daha fazlasının bükülmesiyle elde edilen iplikler gibi bükülmüş ipeği kapsar.
Bununla birlikte, bunların perakende satışa hazır hale getirilmiş olanları bu pozisyona dahil olmayıp 50.06 pozisyonunda yer almakta ve 56.07 pozisyonuna dahil olan sicim, kordon vb. tarifine uyanları da bu pozisyon haricindedir (XI. Bölümün Genel Açıklama Notu (I) (B) (2) ve (3) no lu not hükmüne bakınız).
Bu pozisyondaki iplikler, devamlı ipek liflerinden müteşekkil olmaları halinde, izleyen pozisyonda yer alan ipek döküntülerinden eğrilmiş ipliklerden ayrılmaktadır. Bunların aşağıdakileri kapsayan birçok türü bulunmaktadır:
(1)   Tek kat ipek iplikleri. Bazen “Poil” diye anılan bu tür iplikler ham ipeğin tek kat olarak bükülmesi suretiyle elde edilir. Bunların yüksek bükümlü olanlarına genellikle krep, müslin veya şifon bükümlü ipek ipliği denilir.

• Atkı iplikleri (bükme ipek). Atkı ipliği olarak kullanılan bu tür iplikler, ham ipeğin iki veya daha fazlasının hafif bir şekilde bükülmesi suretiyle elde edilir.
• Krep iplikler. Bunlar genellikle yüksek bükümlü atkı iplikleridir.

(4)   Organze (organzin) iplikler. Bu nevi iplikler, iki veya daha fazla bükülmüş tek kat ipek ipliğinin ters bükümle katlanması suretiyle elde edilen ipliklerdir. Bunların yüksek bükümlü olanlarına grenadin denilir. Bu iplikler esas itibariyle dokuma sanayiinde çözgü ipliği olarak kullanılmaktadır.
Bütün bu iplikler zamk giderme işlemine tabi tutulmuş veya aprelenmiş olabilir.
İpek ipliğinden katgüt taklitleri bu pozisyon haricindedir (56.04 pozisyonu).
50.05 –     İPEK DÖKÜNTÜLERİNDEN ELDE EDİLEN BÜKÜLMÜŞ İPLİKLER (PERAKENDE SATILACAK HALE GETİRİLMEMİŞ)
Bu pozisyon, 50.03 pozisyonundaki buret veya diğer ipek döküntülerinin bükülmesi suretiyle elde edilen tek katlı ipliklerle bu ipliklerden elde edilen çok katlı bükülü (rötor) iplikleri içine alır.
Bununla birlikte, bunların perakende suretiyle satılacak hale getirilmiş olanları bu pozisyon haricinde olup 50.06 pozisyonunda ve sicim, kordon vb. tarifine uyanları da 56.07 pozisyonunda yer almaktadır (XI nci bölümün Genel Açıklamalar başlığı altındaki (I) kısmın (B) bendinin (2) ve (3) No lu fıkralarına bakınız).
(A)  İpek döküntülerinden (buret hariç) elde edilen bükülmüş iplikler.
İpek döküntülerinden (buret hariç) elde edilen bükülmüş iplikler, bundan önceki pozisyonda yer alan ipek ipliklerinin aksine olarak, devamsız liflerden oluşur. En çok 20 cm. uzunluğunda olan bu lifler iplik içerisinde birbirine paralel olup ipliğe oldukça parlak ve düzgün bir ipek görünüşü verir. Bu özellikleriyle söz konusu iplikler buret ipliklerinden ayırt edilirler.
(B)  Buret ipliği.
Buret ipliği muhtelif boyda, genellikle 5 cm.den kısa liflerden teşekkül etmekte ve dolayısıyla ipek döküntülerinden diğer ipliklerden daha aşağı kalitede bulunmaktadır. Buret ipliğinin lifleri taranmış olmayıp sadece karde edilmiş olduğundan birbirine az çok dolaşık durumda bulunmakta ve yer yer küçük düğümleri ihtiva etmektedir. Bu itibarla buret iplikleri, diğer ipek döküntülerinden elde edilen bükülmüş ipliklerin sahip olduğu mukavemet ve düzgünlükten yoksun olup görünüşleri de parlak olmayıp mat bir görüntü arz etmektedir.
XI nci Bölümün Genel Açıklamalar Başlığı altındaki (I) inci kısım (B) bendinin (1) no.lu maddesinde belirtilen şekilde işlemlere tabi tutulmuş olan iplikler bu pozisyonda yer alır.
56.04 pozisyonunda yer alan ipekten katgüt taklitleri bu pozisyon haricindedir.
 
50.06 –     İPEK İPLİĞİ VE İPEK DÖKÜNTÜLERİNDEN ELDE EDİLEN BÜKÜLMÜŞ İPLİKLER (PERAKENDE SATILACAK HALE GETİRİLMİŞ); MİSİNA (İPEK BÖCEĞİ GUDDESİNDEN ELDE EDİLEN) 
(A)  İpek ipliği ve ipek döküntülerinden elde edilen iplikler.
Bu grup, XI. Bölümün Genel Açıklamalar başlığı altındaki (I) nci kısmın (B) bendinin (3) no.lu maddesinde belirtilen şekil ve şartlara uygun olanlar gibi 50.04 ve 50.05 pozisyonlarında yer alan ipliklerin perakende olarak satılacak hale getirilmiş olanlarını da kapsar.
(B) Misina
Misina, koza yapmaya başladıkları zaman seyreltilmiş asetik asit çözeltisinin içine daldırılarak öldürülen ipek böceklerinin ipek guddelerinin çıkarılması ve gerilmesi ile elde edilir. Misina, at kılına nazaran daha az esnek ve ondan daha parlaktır. Uzunluğu, nadiren 50 santimetreyi geçer.
Bu pozisyon aşağıdakileri kapsamaz:

• Steril misinalar (katgüt) ( 06 pozisyonu).
• İpekten taklit katgüt (04 pozisyonu).
• Balık avlamaya mahsus oltalara olta iğnesi takılmış veya başka surette monte edilmiş misinalar. (07 pozisyonu).

50.07 –     İPEK VEYA İPEK DÖKÜNTÜLERİNDEN DOKUNMUŞ MENSUCAT (+).
5007.10 –    Buretten mensucat
5007.20 –    Diğer mensucat (ağırlık itibariyle %85 veya daha fazla ipek veya ipek döküntüsü içerenler) (buret hariç)
5007.90 –    Diğer mensucat
Bu pozisyon, ipekten, buretten veya diğer ipek döküntülerinden mamul dokunmuş mensucatı içine alır (Mensucat ifadesinin kapsamı, XI nci bölümün Genel Açıklamalar başlığı altında (I) nci kısmın (C) bendinde açıklanmıştır).
Bu pozisyonda yer alan mensucat, aşağıda belirtilenleri kapsar:

• Habutai, Şantuk, Tüsor (Tussore) denilen mensucat türleri ve diğer Uzak Doğu mensucatı.
• Seyrek dokunuşlu mensucat, örneğin; muslinler, grönadinler (dantel ipekleri), vualler (tüller) gibi.
• Sık dokunuşlu mensucat. Örneğin; taftalar, satenler, faylar, muareler (hareli kumaşlar), damask (Şam ipeği) gibi.

Bununla birlikte 57 ila 59. Fasıllarda yer alan (örneğin; 59.11 pozisyonundaki eleklik mensucat) dokunmuş mensucat bu pozisyon haricindedir.
Altpozisyon Açıklama Notu.
 5007.20 Altpozisyonu
Bu altpozisyon yalnızca, ağırlık itibariyle %85 veya daha fazla ipek veya ipek döküntüsü (buret hariç) içeren mensucatı kapsar; buret %85 ‘lik kısımda bulunmamalıdır.