Kriz Hallerinde Gönderilen/Getirilen Eşya (Genelge 2025/1)
T.C.
TİCARET BAKANLIĞI
Gümrükler Genel Müdürlüğü
Sayı: E-18723479-153.99-00105916361
Konu: Kriz Hallerinde Gönderilen/Getirilen Eşya
GENELGE (2025/01)
Kriz hallerinde gönderilen veya getirilen eşyaya kanuni dayanağı 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 167/1/12-b maddesi olan, 2009/15481 sayılı Kararın eki 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında Karar’ın 105 inci maddesi ile gümrük vergilerinden muafiyet tanınmaktadır.
4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 167/1/12-b maddesinde tanımlandığı şekliyle, kriz hali; tabii afetler, tehlikeli ve salgın hastalıklar, büyük yangınlar, radyasyon ve hava kirliliği gibi önemli nitelikteki kimyasal ve teknolojik olaylar ile büyük nüfus hareketleri gibi halleri kapsamaktadır.
Kriz halinde gerek Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) gerek ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca; krizden etkilenen bölgelerde mevcut ihtiyaca göre cins ve miktarı belirtilen yurt dışından gönderilen veya getirilen kriz eşyasına ilişkin gümrük işlemleri aşağıda yer alan maddelerdeki esaslara göre yürütülecektir:
1) Kriz eşyasının gümrük işlemleri esas itibarıyla 2 seri no’lu Gümrük Muafiyeti Tebliğinin 35 ila 37’nci maddeleri çerçevesinde yapılacaktır.
2) Kriz eşyasının kamu kurum ve kuruluşları ile 04.11.2004 tarihli ve 5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 27’nci maddesi kapsamında kamu yararına çalışan dernek statüsünü kazanan dernekler ve Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflar tarafından kullanılmak üzere getirilmesi veya yurt dışında bulunan gerçek veya tüzel kişiler ile resmi kuruluşlar tarafından bu kurum/kuruluş/dernek/vakıflara gönderilmesi gerekmektedir. Vergi muafiyeti tanınan vakıflara ait listeye Gelir İdaresi Başkanlığı kurumsal web sitesi üzerinden ulaşılması mümkün bulunmaktadır.
3) Kriz eşyası için taşıma belgesi ibrazı aranacak olup, Gümrük Yönetmeliğinin 169’uncu maddesi gereğince elektronik ortamda sözlü beyan yapılması esastır. Eşya için düzenlenecek sözlü beyan formunda kriz eşyasının alıcısının mutlak surette 2’nci maddede sayılan kurum/kuruluş/dernek/vakıflar olması gerekmektedir.
4) Kriz eşyası için Gümrük Yönetmeliğinin 172’nci maddesinin 4’üncü fıkrası uyarınca BİLGE sisteminde düzenlenen sözlü beyan formlarında, 8000 rejim kodu, GK12F muafiyet kodu ve 9919.00.00.00.17 fiktif GTİP kullanılacaktır. Eşyanın ticari tanımı hanesi açık ifadelerle doldurulacak olup eşyanın karma olarak gelmesi halinde ise eşyanın ticari tanımı hanesi karma eşyaya ilişkin genel ifadelerle (gıda, giyim, ilaç vb.) doldurulacaktır. Bu kapsamdaki sözlü beyan formları için sistemde özet beyan açma ve kıymet bildirim formu doldurulması aşamaları kaldırılmıştır.
5) Aksine bir karar/bildirim olmadığı sürece, kriz halinin başladığı günden itibaren 90 gün içerisinde gümrük işlemlerinin hızlı bir şekilde yürütülmesini teminen gönderilen kriz eşyası için alıcı/taşıyıcı tarafından sadece 2 seri no’lu Gümrük Muafiyeti Tebliğinin 7 no’lu ekinde yer alan tabloya uygun olarak düzenlenecek eşya listesinin sunulmasıyla işlemler sonuçlandırılacaktır. Sözlü beyan formu, eşyanın tesliminden sonra gümrük idaresince elektronik ortamda düzenlenecektir.
6) Aksine bir karar/bildirim olmadığı sürece, kriz halinin başladığı günden itibaren 90 günün bitimini müteakip aşağıdaki şekilde işlemler gerçekleştirilecektir:
a) Kriz eşyasının gümrük işlemleri 2 seri no’lu Gümrük Muafiyeti Tebliğinin ilgili hükümleri çerçevesinde gerekli kontrollerin yapılması suretiyle anılan Tebliğin 7 no’lu ekinde yer alan eşya listesinin ibrazı ile birlikte eşya için elektronik ortamda sözlü beyan formu düzenlenmesini takiben eşyanın teslimi gerekmektedir.
b) Kriz eşyasına ilişkin talepler mutlak surette Bakanlığımıza (Gümrükler Genel Müdürlüğü) intikal ettirilecek, yapılacak araştırmalar neticesinde verilecek talimata istinaden gümrük işlemleri sonuçlandırılacaktır.
7) Kriz hali ilanından sonraki süreçte uluslararası ölçekte ülkemize intikal edecek eşyaya ilişkin gümrük işlemlerinde ekteki “Afet Zamanlarında Uluslararası Yardımlara İlişkin Uygulanacak Usul ve Esaslar” belgesinde kayıtlı bulunan usul ve esaslar uygulanacaktır.
8) Bu Genelgenin uygulanması sırasında ortaya çıkan özel ve zaruri durumları değerlendirerek sonuçlandırmaya Bakanlık (Gümrükler Genel Müdürlüğü) yetkilidir.
Bilgi ve gereğini rica ederim.
Sezai UÇARMAK
Bakan a.
Bakan Yardımcısı
Ek: Afet Zamanlarında Uluslararası Yardımlara İlişkin Uygulanacak Usul ve Esaslar TIKLAYIN…
SUNUŞ
Ülkemizde yaşanabilecek afet ve acil durumlarda kriz hallerinden zarar görenlere gönderilecek eşyanın gümrük işlemleri, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 167/1/12-b maddesi ile 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481 Karar’ın 105 inci maddesi ve bunlara dayanılarak yapılan alt düzenlemeler temelinde etkin bir şekilde yönetilmektedir.
Anılan Kararda kriz hali, tabii afetler, tehlikeli ve salgın hastalıklar, büyük yangınlar, radyasyon ve hava kirliliği gibi önemli nitelikteki kimyasal ve teknolojik olaylar, büyük nüfus hareketleri gibi durumlar olarak tanımlanmıştır.
Ülkemizde 6 Şubat 2023’te meydana gelen ve 11 ilimizi etkileyen Kahramanmaraş merkezli depremin hemen ardından ve Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının (AFAD) 4. seviye kriz hali ilanından sonraki süreçte uluslararası ölçekte ülkemize gönderilen ve kamu kurum ve kuruluşları ile kamu yararına çalışan dernekler ve Cumhurbaşkanlığınca vergi muafiyeti tanınan vakıflar tarafından kriz hallerinde zarar gören kişilere ücretsiz olarak dağıtılmak veya bu kişilerin ücretsiz olarak kullanımına sunulmak üzere serbest dolaşıma sokulan eşyanın gümrük vergileri aranmaksızın ihtiyaç duyulan bölgelere ivedilikle sevki, söz konusu düzenlemelere dayanılarak mümkün olmuştur.
Bu işlemler Bakanlığımız koordinasyonunda ve Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliğine dayanılarak AFAD tarafından hazırlanan Türkiye Afet Müdahale Planında yer alan ana çözüm ortakları ve destek çözüm ortaklarına atfedilen görevler çerçevesinde tüm paydaş kurum ve kuruluşların özverili çalışmaları sayesinde gümrük idarelerince yürütülmüştür.
Bu süreçte edinilen tecrübeler doğrultusunda afetlerle mücadelede gümrük idarelerine düşen sorumluluk ile durumun gerektirdiği hızı sağlarken güvenlikten de ödün vermeyecek şekilde bir yapı kurmanın ve sürdürmenin önemi de dikkate alınarak Bakanlığımız personeline yol gösterirken aynı zamanda paydaşlarımızla ortak yürütülen çalışmalar çerçevesinde taraflara düşen görevleri ve gümrük idarelerindeki iş süreçlerini kurallar silsilesine bağlama ihtiyacının bir karşılığı olarak bu belge hazırlanmıştır.
KISALTMALAR
TABLOLAR DİZİNİ
ŞEKİLLER DİZİNİ
- AMAÇ
- KAPSAM
- DAYANAK
- ÜLKEMİZDE MEYDANA GELEN AFETLERDE İZLENECEK USUL VE ESASLAR
1.1.İNSANİ YARDIM EŞYASININ GÜMRÜK İŞLEMLERİ
1.1.1.Eşyanın Gümrük Beyanına İlişkin Esaslar.
1.2. KRİZ HALİ İÇİN GÖNDERİLEN YARDIM MALZEMESİNİN GEÇİCİ İTHALATI
1.3. YABANCI ARAMA KURTARMA EKİPLERİ İLE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ BERABERİNDEKİ EŞYA
1.3.1.Yabancı Arama Kurtarma Ekipleri ile Sağlık Çalışanlarının Beraberindeki Eşyanın Gümrük İşlemleri
1.3.2. Yabancı Arama Kurtarma Ekipleri ile Sağlık Çalışanlarının Beraberindeki Tıbbi Cihaz, Kozmetik Ürün, Tip 1 ve Tip 19 Biyosidal Ürün, Beşeri Tıbbi Ürün ve Özel Tıbbi Amaçlı Gıda Türündeki Eşyanın Gümrük İşlemleri
1.4. EŞYANIN TESLİM EDİLMESİNDE GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUK
1.4.1. Yardım Komisyonu
1.4.2. Yardım Eşyasına Yönelik İstatistiklerin Oluşturulması
1.5. İNSANİ YARDIM EŞYASININ TARIM ÜRÜNÜ, GIDA ÜRÜNÜ VEYA VETERİNERTIBBİ ÜRÜN OLDUĞU HALLERDE YAPILACAK İŞLEMLER
1.5.1. Uluslararası Yardım Eşyasının Tarım Ürünü, Gıda Ürünü veya Veteriner Tıbbi Ürün Olması Halinde Yapılacak İşlemler
1.5.2. Ülkemize Gönderilen Uluslararası Yardım Eşyasının, Aynı Sevkiyatta Tarım Ürünü veya Gıda Ürünü ile Birlikte Başka Eşya da İçermesi Halinde Yapılacak İşlemler
1.6. İNSANİ YARDIM MALZEMELERİNİN TIBBİ CİHAZ, KOZMETİK ÜRÜN, TİP 1 VE TİP 19 BİYOSİDAL ÜRÜN, BEŞERİ TIBBİ ÜRÜN VE ÖZEL TIBBİ AMAÇLI GIDA OLDUĞU HALLERDE YAPILACAK İŞLEMLER
1.6.1. Uluslararası Yardım Eşyasının Tıbbi Cihaz, Kozmetik Ürün, Tip 1 ve Tip 19 Biyosidal Ürün, Beşeri Tıbbi Ürün ve Özel Tıbbi Amaçlı Gıda Cinsi Eşya Olması Halinde Yapılacak İşlemler
1.6.2. Ülkemize Gönderilen Uluslararası Yardım Eşyasının, Aynı Sevkiyatta Tıbbi Cihaz,Kozmetik Ürün, Tip 1 ve Tip 19 Biyosidal Ürün, Beşeri Tıbbi Ürün ve Özel Tıbbi Amaçlı Gıda Cinsi Eşya ile Birlikte Başka Eşya da İçermesi Halinde Yapılacak İşlemler
1.7. İNSANİ YARDIM EŞYASININ GELİŞ GÜMRÜK İDARESİNDEN FARKLI BİRGÜMRÜK İDARESİNE SEVKİNİN TALEP EDİLDİĞİ HALLERDE YAPILACAK İŞLEMLER
1.8. ANTREPO VE SERBEST BÖLGELERDE BULUNAN EŞYANIN AFAD VEYA İLGİLİ KURUM/KURULUŞLARA HİBE EDİLMESİNDE YAPILACAK İŞLEMLER
1.9. ÖNCELİKLİ YARDIM EŞYASI VE KONSOLİDE YARDIM EŞYASI İÇİN YAPILACAK İŞLEMLER
1.10. KULLANILMIŞ EŞYANIN YÜKLENECEĞİ ÜLKEDE KOORDİNELİAYRIŞTIRILMASI
2. İLETİŞİM BİLGİLERİ
2.1. TİCARET BAKANLIĞI GÜMRÜKLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İLETİŞİM BİLGİLERİ
2.2. BÖLGE MÜDÜRLÜKLERİ VE GÜMRÜK İDARELERİNİN İLETİŞİM NUMARALARI
| AFAD | Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı |
| BAKANLIK | Ticaret Bakanlığı |
| BİLGE | Gümrük İşlemlerinin Bilgisayar Ortamında Yürütülmesi Amacıyla Geliştirilen Sistem |
| Ek-7 | 2 Seri No’lu Gümrük Muafiyeti Tebliği Eki Liste |
| GENEL MÜDÜRLÜK | Gümrükler Genel Müdürlüğü |
| KOMİSYON | Yardım Komisyonu |
| STK | Sivil Toplum Kuruluşu |
TABLO 1: EK-7 KRİZ HALİNDE ZARAR GÖRENLERE GÖNDERİLEN EŞYAYA AİT LİSTE
TABLO 2: ANNEX-7 LIST FOR DISASTER RELIEF GOODS.
TABLO 3: TEKRAR ÇIKIŞI YAPILMAK ÜZERE GEÇİCİ OLARAK TÜRKİYE’YE GETİRİLEN TEKNİK MALZEME VE TEÇHİZATA DAİR EŞYA LİSTESİ
TABLO 4: YARDIM VERİLERİ TABLOSU.
TABLO 5: DIŞ TEMSİLCİLİKLERDEN GELEN YARDIM EŞYASI LİSTESİ.
TABLO 6: BÖLGE MÜDÜRLÜKLERİ VE GÜMRÜK İDARELERİNİN İLETİŞİM NUMARALARI.
ŞEKİL 1: TEKRAR ÇIKIŞI YAPILMAK ÜZERE GEÇİCİ OLARAK TÜRKİYE’YE GETİRİLEN TEKNİK MALZEME VE TEÇHİZATA DAİR TAAHHÜTNAME.
ŞEKİL 2: YARDIM KOMİSYONU KARAR TUTANAĞI.
AFET ZAMANLARINDA ULUSLARARASI YARDIMLARA İLİŞKİN UYGULANACAK USUL VE ESASLAR
Ülkemizde yaşanan afetlerden elde edilen tecrübeler doğrultusunda ülkemizde meydana gelmesi muhtemel her türlü doğal afet ve acil durumları takiben, uluslararası ölçekte insani yardım malzemelerinin gümrük işlemlerinin “Bütünleşik Afet Yönetim Sistemi” ve “Türkiye Afet Müdahale Planı”na uygun biçimde etkin ve hızlı şekilde tamamlanarak, ihtiyaç sahiplerine ulaştırılması amaçlanmaktadır.
Afet Zamanlarında Uluslararası Yardımlara İlişkin Uygulanacak Usul ve Esaslar belgesi, ülkemizde meydana gelebilecek afet ve acil durumlarda, insani yardım malzemelerinin gümrük işlemlerinin nasıl başlayıp nasıl tamamlanacağını ortaya koyan bir plan silsilesi olmakla birlikte muhtemel afet ve acil durumlarda başta Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı olmak üzere afet ve acil durumlarda rol alan diğer paydaşlarla yürütülecek işbirliği ve organizasyon süreçlerini açıklığa kavuşturmaktadır.
Ülkemizde yaşanması muhtemel her türlü afet ve acil durumlar sonrasında olay seviyesinin 3 veya 4 üncü seviye olarak belirlenmesinin ardından ilgili ülkelerin resmi makamlarınca veya uluslararası örgütlerce Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’na bildirilen uluslararası insani yardım malzemelerinin ülkemize gönderilmesi süreçlerinde, Ticaret Bakanlığı bünyesindeki tüm Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlükleri ve bunların bağlantısı Gümrük Müdürlükleri ile insani yardım malzemelerinin gümrük işlemlerinde ve ihtiyaç bölgesine sevkinde görev alacak tüm bakanlık, kurum ve kuruluşlar, özel sektör, sivil toplum kuruluşları (STK) ve gerçek kişileri ve bu kişi ve kurumların uluslararası yardım kapsamında ülkemize gönderilen eşyalara yönelik olarak takip etmeleri gerekli olan iş ve işlemleri kapsamaktadır.
b) 15/5/1959 tarihli ve 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirler ile Yapılacak Yardımlara Dair Kanun,
c) 4458 Sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481 sayılı Karar,
d) 4 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi,
e) Gümrük Muafiyet Tebliği (Seri No:2),
f) Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği,
g) Revize Kyoto Sözleşmesi,
h) 2004/7905 sayılı Milletlerarası Geçici İthalat Sözleşmesi (İstanbul Sözleşmesi).
1. ÜLKEMİZDE MEYDANA GELEN AFETLERDE İZLENECEK USUL VE ESASLAR
1.1. İNSANİ YARDIM EŞYASININ GÜMRÜK İŞLEMLERİ
1.1.1 Eşyanın Gümrük Beyanına İlişkin Esaslar
Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu yararına çalışan dernek statüsünü kazanan dernekler ve Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflar tarafından kullanılmak üzere getirilen eşyanın veya yurt dışında bulunan gerçek veya tüzel kişiler ile resmi kuruluşlar tarafından ülkemize sevki sağlanan eşyanın gümrük işlemleri, kriz halinin devam ettiği ve işlemlerin çok hızlı ve etkin bir şekilde yürütülmesinin gerektiği durumlarda, temel ihtiyaç maddesini ve diğer eşyayı kabul eden kuruluş tarafından Tablo 1’de yer alan Ek-7’ye uygun olarak düzenlenecek eşya listesinin gümrük idaresine sunulmasıyla tamamlanır. Tablo 2’de söz konusu listenin İngilizce örneğine yer verilmiştir.